Wszystko co musisz wiedzieć o umowie o dzieło

Umowa o dzieło jest umową cywilnoprawną, uregulowaną przez kodeks cywilny.

Przez zawarcie umowy o dzieło przyjmujący zamówienie zobowiązuje się do wykonania oznaczonego dzieła, a zamawiający do zapłaty wynagrodzenia.

Umowę o dzieło stosuje się przy wykonywaniu konkretnego dzieła na rzecz pracodawcy, dziełem takim mogą być np. 

• napisanie artykułu,
• wykonanie logo,
• stworzenie grafiki,
• wykonanie mebla.

Przedmiotem umowy o dzieło mogą być czynności materialne (wykonanie stołu) oraz niematerialne (stworzenie grafiki), jednak dzieło musi być możliwe do zweryfikowania po jego wykonaniu.

Umowa o dzieło uregulowana została w kodeksie cywilnym, który określa jej najważniejsze postanowienia, nie mają tu więc zastosowania przepisy z kodeksu pracy.

Strony zawierające umowę mogą ułożyć stosunek prawny według swego uznania, byleby jego treść lub cel nie sprzeciwiały się właściwości (naturze) stosunku, ustawie ani zasadom współżycia społecznego.

1. Określenie wynagrodzenia.

Wysokość wynagrodzenia powinna zostać określona w umowie, jeśli jednak strony nie określiły wysokości wynagrodzenia ani nie wskazały podstaw do jego ustalenia, uznaje się, że należy się zwykłe wynagrodzenie za dzieło tego rodzaju.

Wynagrodzenie kosztorysowe

Jeżeli strony określiły wynagrodzenie na podstawie zestawienia planowanych prac i przewidywanych kosztów, a w toku wykonywania dzieła zarządzenie właściwego organu państwowego zmieniło wysokość cen lub stawek obowiązujących dotychczas w obliczeniach kosztorysowych, każda ze stron może żądać odpowiedniej zmiany umówionego wynagrodzenia.
Nie dotyczy to należności uiszczonej za materiały lub robociznę przed zmianą cen lub stawek.

Podwyższenie wynagrodzenia kosztorysowego- jeżeli w toku wykonywania dzieła zajdzie konieczność przeprowadzenia prac, które nie były przewidziane w zestawieniu prac planowanych będących podstawą obliczenia wynagrodzenia kosztorysowego, a zestawienie sporządził zamawiający, przyjmujący zamówienie może żądać odpowiedniego podwyższenia umówionego wynagrodzenia.

Przyjmujący zamówienie nie może żądać podwyższenia wynagrodzenia, jeżeli wykonał prace dodatkowe bez uzyskania zgody zamawiającego.

Osoby zatrudnione na podstawie umowy o dzieło nie podlegają przepisom dotyczącym minimalnego wynagrodzenia.

Wypłata wynagrodzenia

W braku odmiennej umowy przyjmującemu zamówienie należy się wynagrodzenie w chwili oddania dzieła.

Jeżeli dzieło ma być oddawane częściami, a wynagrodzenie zostało obliczone za każdą część z osobna, wynagrodzenie należy się z chwilą spełnienia każdego ze świadczeń częściowych.

2. Czas wykonania dzieła

Czas na wykonanie i oddanie dzieła określają strony, nie ma przepisów które normowały by tą kwestię.

3. Opóźnienie wykonawcy

W sytuacji gdy przyjmujący zamówienie opóźnia wykonanie dzieła na tyle, że bardzo prawdopodobne jest iż nie zdąży wykonać go na czas, zamawiający może bez wyznaczenia terminu dodatkowego odstąpić od umowy.

4. Sposób wykonania dzieła

Jeżeli przyjmujący zamówienie wykona dzieło w sposób wadliwy albo sprzeczny z umową, zamawiający może wezwać go do zmiany sposobu wykonania i wyznaczyć mu w tym celu odpowiedni termin. Jeśli wyznaczony termin upłynie a dzieło nie zostanie wykonane zgodnie z umową zamawiający może od umowy odstąpić albo powierzyć poprawienie lub dalsze wykonanie dzieła innej osobie na koszt przyjmującego zamówienie.

5. Rękojmia w umowie o dzieło

Przyjmujący zamówienie jest odpowiedzialny względem zamawiającego, za wady fizyczne oraz prawne dzieła. 

Zamawiający może złożyć oświadczenie o obniżeniu ceny albo odstąpieniu od umowy, chyba że sprzedawca niezwłocznie i bez nadmiernych niedogodności dla zamawiającego wymieni dzieło wadliwe na wolne od wad albo wadę usunie. 

Przyjmujący zamówienie jest obowiązany wymienić dzieło na wolne od wad lub usunąć wadę w rozsądnym czasie bez niedogodności dla zamawiającego.
Odpowiedzialność przyjmującego zamówienie jest wyłączona, jeżeli wada dzieła powstała z przyczyny tkwiącej w materiale dostarczonym przez zamawiającego.

6. Przedawnienie roszczeń

Wszelkie roszczenia wynikające z umowy o dzieło przedawniają się z upływem lat dwóch od dnia oddania dzieła, a jeżeli dzieło nie zostało oddane – od dnia, w którym zgodnie z treścią umowy miało być oddane.

Oznacza to, że wszelkie roszczenia przysługujące stronom przedawniają się po dwóch latach, do roszczeń przy umowie o dzieło należy, np. roszczenie względem wykonawcy o naprawę stworzonego przedmiotu, ewentualnie o zwrot zapłaconej ceny. 

Przykład: Hanna chciała stworzyć nowe logo dla swojej firmy, w związku z tym postanowiła znaleźć odpowiednią osobę, która to logo dla niej wykona. Idealnym kandydatem był Bartek, więc Hanna zawarła z nim umowę o dzieło, której przedmiotem było wykonanie loga firmy, w umowie określone zostały wszystkie najważniejsze postanowienia takie jak, np. wynagrodzenie, czas na wykonanie dzieła oraz wstępne cechy wyglądu loga. Gdy dzieło zostało oddane w ręce Hanny okazało się, że nosi wady prawne, ponieważ zostały w nim wykorzystane elementy, które należą do innego artysty (są jego własnością) w związku z czym logo takie nie może stać się logiem firmy. Hannie przysługuje zatem roszczenie względem Bartka- może wezwać go do naprawienia wadliwego loga ale musi to zrobić w przeciągu dwóch lat od dnia oddania dzieła. Jeśli tego nie zrobi, to roszczenie wygaśnie i nie będzie mogła się ubiegać o naprawę dzieła ani o zwrot zapłaconej ceny.

Przepisy nie przewidują szczególnej formy zawierania umów o dzieło, dlatego zawrzeć ją można w dowolnej formie, zarówno ustnie jak i na piśmie. Jednak zawarcie umowy na piśmie jest bardziej korzystne dla stron, ponieważ wszystkie postanowienia w umowie zawarte poświadczone są podpisami stron. 

Co dokładnie powinno się znaleźć w takiej umowie?

• miejsce i data zawarcia umowy o dzieło,
• dane stron umowy,
• przedmiot umowy- określone dzieło,
• czas trwania umowy, czyli okres, w którym dzieło ma zostać wykonane,
• kwota wynagrodzenia, ewentualnie kwota zaliczki,
• podpisy stron.

Zawarcie w umowie zapisu o przeniesieniu praw autorskich sprawia, że zamawiający może swobodnie korzystać z dzieła wykonanego przez inną osobę.
Przeniesienie praw autorskich daje szersze możliwości niż nabycie licencji do dzieła.

Przy udzieleniu licencji zamawiający nabywa prawa do korzystania z dzieła, licencjodawca nadal jest właścicielem praw autorskich, zgadza się jedynie na korzystanie z nich przez licencjobiorcę (nabywcę). Natomiast przy nabyciu praw autorskich nabywa się prawa do zmiany rzeczy oraz rozporządzania nią jak twórca. Jako nabywcy praw wstępujemy w miejsce dotychczasowego autora.

Umowa przenosząca zawsze wymaga formy pisemnej. W przeciwnym przypadku jest nieważna.

Umowa o dzieło jest umową rezultatu, zatem jej wykonanie następuje z chwilą  osiągnięcia określonego w umowie rezultatu, czyli wykonania jakiegoś dzieła.

Natomiast umowa zlecenia jest umową starannego działania, wykonawca jest zobowiązany do starannego działania. Jej celem jest wykonywanie określonych czynności, które nie muszą zmierzać do osiągnięcia rezultatu. 

Chcesz dowiedzieć się czym dokładnie jest umowa zlecenia? Szerzej opisujemy ją tutaj -> WSZYSTKO CO MUSISZ WIEDZIEĆ O UMOWIE ZLECENIE

Umowa o dzieło nie jest tytułem do ubezpieczeń społecznych (chorobowego, emerytalnego, rentowego i wypadkowego) oraz ubezpieczenia zdrowotnego.

Jednak w przypadku zawarcia umowy o dzieło z pracownikiem, z którym przedsiębiorca ma również podpisaną umowę o pracę, od zawartej umowy o dzieło trzeba będzie odprowadzić wszystkie obowiązkowe składki, tak jak przy umowie o pracę.

Zlecający wykonanie dzieła jest zobowiązany do poboru zaliczki na podatek dochodowy wg stawki 12%, jednak na wniosek osoby wykonującej dzieło może pobrać podatek w wysokości 32%. 

Podstawę obliczenia podatku stanowi przychód z tytułu umowy o dzieło (kwota brutto) pomniejszony o 20% kosztów uzyskania przychodu. 

Zaliczki na podatek należy przekazywać do 20 dnia miesiąca za miesiąc poprzedni. Z końcem roku należy wystawić informację PIT-11 oraz deklarację PIT-4R.

W PIT-11 ująć należy przychody z umów o dzieło w kwotach faktycznie wypłaconych lub postawionych do dyspozycji, nie należy uwzględniać kwot, które nie zostały jeszcze faktycznie wypłacone.

Umowa o dzieło do 200 zł

Jeśli kwota należności określonej w zawartej umowie nie przekracza 200 zł i nie została zawarta z pracownikiem zamawiającego to nie stosuje się żadnych kosztów podatkowych. Niezależnie od rodzaju dzieła płatnik pobiera podatek ryczałtowy po czym wpłaca go do urzędu skarbowego. Płatnik ma obowiązek przekazać do odpowiedniego urzędu skarbowego deklarację o podatku dochodowym na formularzu PIT 8AR. 

W przypadku gdy umowa o dzieło jest zawarta na kwotę do 200 zł brutto, należy zastosować podatek ryczałtowy – nie ma zatem konieczności pobierania od takiej umowy kosztów uzyskania przychodu. Jeśli umowa przekracza tę kwotę, trzeba rozliczyć ją na zasadach ogólnych, a więc opodatkować przychód oraz pobrać zaliczkę na podatek.

Przykład: Karol wykonuję grafikę na zamówienie za co zarabia 170 zł brutto w ramach umowy o dzieło, jego przychód to 170 zł, natomiast wyliczenie podatku wygląda następująco:

Zryczałtowany podatek dochodowy 170 x (12%) = 20,4

170- 20,4= 149, 60 zł do wypłaty dla Karola.  

A więc od umów poniżej 200 zł pobiera się tylko 12% podatku dochodowego, nie stosuje się kosztów uzyskania przychodu dlatego też płatnik (zamawiający dzieło) odprowadza podatek prosto do Urzędu Skarbowego, nie wypełniając deklaracji PIT.

Jeśli umowa zawarta jest na kwotę wyższą niż 200 zł to stosuje się kwoty uzyskania przychodu i od otrzymanej kwoty odprowadza się podatek w wysokości 12% (lub 32 na wniosek wykonującego dzieło). Należy również wypełnić deklarację PIT.

Potoczne określenie umowy cywilnoprawnej zawartej między pracodawcą i pracownikiem mimo występowania stosunku pracy wymagającego zawarcia umowy o pracę.

W momencie, kiedy stosunek pracy posiada wszystkie charakterystyczne elementy umowy o pracę, tj.

• określone miejsce i czas wykonywania pracy,
• podporządkowanie przełożonemu,
• wykonywanie pracy pod nadzorem,
• wykonywanie ciągłych powtarzających się czynności,
• osobiste świadczenie pracy.

Tzw. śmieciówki są stosowane przez pracodawców zazwyczaj w celu ominięcia przepisów prawa pracy i obniżenia kosztów zatrudnienia. Dla pracowników, umowa śmieciowa skutkuje brakiem niektórych świadczeń zapewnianych przez umowę o pracę, m.in. okresu wypowiedzenia, płatnego urlopu i dodatków za nadgodziny, ponieważ umowa o dzieło nie jest regulowana przez kodeks pracy. 

Cel zawierania umów śmieciowych:

• obniżenie kosztów zatrudnienia –  Pracodawca nie ma obowiązku odprowadzania składek do ZUS od pracowników zatrudnionych na podstawie umowy o dzieło
• brak okresu wypowiedzenia- Umowę cywilnoprawną można rozwiązać lub wypowiedzieć bez konieczności zachowania okresu wypowiedzenia, przysługującego pracownikowi zatrudnionemu na podstawie umowy o pracę.
• brak ochrony zatrudnienia przysługującego ciężarnym- w przeciwieństwie do umowy o pracę, w przypadku zawarcia umowy śmieciowej, pracodawca nie jest zobowiązany przedłużyć zatrudnienia osobie w ciąży

Kontrolą ZUS może być objęta m.in. zgłaszanie do ubezpieczeń społecznych oraz prawidłowość i rzetelność obliczania, potrącania i opłacania składek. W tym zakresie ZUS może kontrolować zawarte przez płatnika składek umowy o dzieło w celu ustalenia, czy przedmiotowe umowy nie mają w istocie charakteru umów o pracę, bądź umów zlecenia lub innych umów o świadczenie usług, do których zgodnie z k.c. stosuje się przepisy dotyczące zlecenia.

Przedmiotu umowy o dzieło nie może stanowić wykonanie określonej czynności (szeregu powtarzających się czynności), bez względu na to, jaki rezultat czynność ta przyniesie.

• przeprowadzenie cyklu wykładów (zajęć dydaktycznych), które nie mają charakteru wykładu naukowego,
• przeprowadzenie zajęć terapeutycznych w ramach programu rehabilitacyjnego, przeprowadzeniu egzaminów na kursach operatorów maszyn budowlano – drogowych,
• wykonanie badań USG,
• wykonanie prac spawalniczych,
• przeprowadzenie wykładów z rachunkowości i analizy ekonomicznej, przeprowadzenia cyklu zajęć dydaktycznych z języka obcego itp.