Wszystko co musisz wiedzieć o umowie o pracę
Spis treści
- Kim jest pracownik?
- Rodzaje umów o pracę
- Co powinna zaiwrać umowa o pracę
- Charakterystyczne cechy umowy o pracę
- Wynagrodzenie za umowę o pracę
- Rozwiązanie umowy o pracę
- Obowiązki pracownika
- Prawa osoby zatrudnionej na UOP
- Jakie koszty ponosi pracownik w związku z umową o pracę?
Umowa o pracę to jeden ze sposobów nawiązania stosunku pracy.
Jest to czynność prawna, która polega na złożeniu zgodnych oświadczeń woli przez pracownika i pracodawcę, w których pracownik zobowiązuje się do osobistego świadczenia pracy na rzecz pracodawcy pod jego kierownictwem oraz w miejscu i czasie przez niego określonym, a pracodawca do zapłaty umówionego wynagrodzenia.
Kim jest pracownik?
Stosunek pracy tworzą dwa podmioty – pracodawca i pracownik.
Pracownikiem jest osoba, która jest zatrudniona na podstawie umowy o pracę, powołania, wyboru, mianowania lub spółdzielczej umowy o pracę.
Pracownikami nie są więc osoby:
- świadczące pracę na podstawie umów cywilnoprawnych,
- prowadzące działalność gospodarczą,
- wykonujące pracę nakładczą.
Jakie są rodzaje umów o pracę?
- umowa na czas nieokreślony,
- umowa na okres próbny,
- na czas określony
Co powinna zawierać umowa o pracę?
- strony umowy,
- adres siedziby pracodawcy,
- rodzaj umowy,
- datę jej zawarcia oraz warunki pracy i płacy, w szczególności:
- rodzaj pracy;
- miejsce lub miejsca wykonywania pracy;
- wynagrodzenie za pracę odpowiadające rodzajowi pracy, ze wskazaniem składników wynagrodzenia;
- wymiar czasu pracy;
- dzień rozpoczęcia pracy;
- czas jej trwania lub dzień jej zakończenia.
Umowa o pracę powinna być zawarta w formie pisemnej.
Dopuszczalne jest jednak zawarcie umowy w formie ustnej, która później musi zostać potwierdzona przez pracodawcę na piśmie.
Cechy charakterystyczne umowy o pracę.
- praca wykonywana jest osobiście przez pracownika,
- pracodawca ponosi ryzyko związane z prowadzoną działalnością,
- praca jest wykonywana w miejscu i czasie wyznaczonym przez pracodawcę.
- wykonywanie pracy pod kierownictwem przełożonych.
Wynagrodzenie za umowę o pracę.
Pracownik nie może zrzec się prawa do wynagrodzenia ani przenieść tego prawa na inną osobę.
Pracownik zatrudniony na umowę o pracę ma zagwarantowane minimalne wynagrodzenie, które w drugim półroczu 2023 r. wynosi 3600 zł brutto.
W 2024 r. minimalne wynagrodzenie za pracę wzrośnie i wynosić będzie:
Od 1 stycznia 2024 roku 4242 zł brutto, czyli (około 3222 zł netto),
natomiast od 1 lipca, 4300 zł brutto (około 3261,50 zł netto).
Wypłaty wynagrodzenia pracodawca ma dokonać w stałym i ustalonym z góry terminie, nie później jednak niż w ciągu pierwszych 10 dni następnego miesiąca kalendarzowego.
Czyli ostatnim dniem na wypłacenie wynagrodzenia jest 10 dzień następnego miesiąca, np. wypłata za maj wypłacona musi zostać najpóźniej 10 czerwca.
Rozwiązanie umowy o pracę.
Umowę o pracę rozwiązać można:
- na mocy porozumienia stron,
Warunkiem jest obopólna zgoda pracownika i jego pracodawcy na zakończenie współpracy. Zgoda musi dotyczyć również terminu rozwiązania umowy o pracę i tego, od którego dnia pracownik jest zwolniony od obowiązku świadczenia pracy.
- przez oświadczenie jednej ze stron z zachowaniem okresu wypowiedzenia (rozwiązanie umowy o pracę za wypowiedzeniem),
Umowa może zostać rozwiązana na wniosek jednej ze stron, czyli pracownika lub pracodawcy. Wypowiedzenie powinno zostać sporządzone na piśmie.
W przypadku wypowiedzenia przez pracodawcę umowy na czas nieokreślony, w wypowiedzeniu powinien znaleźć się powód wypowiedzenia.
- przez oświadczenie jednej ze stron bez zachowania okresu wypowiedzenia (rozwiązanie umowy o pracę bez wypowiedzenia),
Przepisy ściśle określają, jakie przyczyny uzasadniają rozwiązanie umowy w ten sposób. Jeżeli w oświadczeniu wskazana jest wina pracownika, to takie zwolnienie określa się często jako zwolnienie dyscyplinarne lub z winy pracownika.
Umowę o pracę bez wypowiedzenia z winy pracownika można rozwiązać w trzech sytuacjach:
- Gdy pracownik dopuścił się ciężkiego naruszenia podstawowych obowiązków pracowniczych,
- Pracownik popełnił w czasie trwania umowy o pracę przestępstwo, które uniemożliwia dalsze zatrudnianie go na zajmowanym stanowisku.
Dotyczy to zarówno przestępstw powszechnych jak i skarbowych, które zostały popełnione w czasie trwania umowy o pracę.
Nie dotyczy natomiast wykroczeń lub przestępstw popełnionych przez pracownika w przeszłości. - Pracownik utracił ze swojej winy uprawnienia, które są konieczne do wykonywania pracy na zajmowanym stanowisku.
Jakie mogą być przyczyny zwolnienia bez winy pracownika?
Kiedy pomimo braku winy pracownika jego nieobecność w pracy jest zbyt długa lub uporczywa.
- Z upływem czasu, na który została zawarta.
- Przez wygaśnięcie umowy (śmierć pracownika, pracodawcy, tymczasowe aresztowanie pracownika).
Obowiązki pracownika
Pracownik ma obowiązek wykonywać swoją pracę sumiennie i starannie oraz stosować się do poleceń przełożonych, które dotyczą pracy, jeżeli nie są one sprzeczne z przepisami prawa lub umową o pracę.
Czyli musisz robić to co każe ci przełożony, o ile nie jest to niezgodne z prawem i dotyczą zakresu twoich obowiązków.
Do obowiązków pracownika należą:
– przestrzeganie ustalonego czasu pracy,
– przestrzeganie regulaminu pracy,
– przestrzeganie przepisów oraz zasad bezpieczeństwa i higieny pracy,
– przestrzeganie tajemnicy określonej w umowie i przepisach,
– przestrzeganie w zakładzie pracy zasad współżycia społecznego.
Jeśli chcesz dowiedzieć się więcej o obowiązkach pracownika oraz o tym co ci grozi za nie wykonywanie ich, zachęcamy do przeczytania artykułu.
Z artykułu dowiesz się także, trochę o tym jak poprawnie spaść z krzesła- czyli trochę o BHP.
Jakie prawa ma osoba zatrudniona na umowę o pracę?
- coroczne, płatne urlopy wypoczynkowe (20 bądź 26 dni),
- zwolnienia od pracy (tzw. urlopy okolicznościowe),
- prawo do przerwy w pracy, odpoczynku dobowego i tygodniowego,
- ochrona przed rozwiązaniem stosunku pracy,
- przepisy ochronne związane z rodzicielstwem,
- odprowadzanie przez pracodawcę składek zdrowotnych.
1.Urlop wypoczynkowy.
- 20 dni – jeżeli pracownik jest zatrudniony krócej niż 10 lat.
- 26 dni – jeżeli pracownik jest zatrudniony co najmniej 10 lat.
2. Urlop okolicznościowy.
Przysługuje w wymiarze:
- 2 dni wolnego – w razie:
a) ślubu pracownika.
b) urodzenia się jego dziecka, zgonu i pogrzebu małżonka pracownika lub jego dziecka, ojca, matki, ojczyma lub macochy.
c) opieki nad dzieckiem, które nie przekroczyło 14. roku życia.
- 1 dzień wolnego w razie:
a) ślubu dziecka pracownika.
b) zgonu i pogrzebu jego siostry, brata, teściowej, teścia, babki, dziadka, a także innej osoby pozostającej na utrzymaniu pracownika lub pod jego bezpośrednią opieką.
3. Prawo do przerwy w pracy, odpoczynku dobowego i tygodniowego.
Pracownikowi przysługuje w każdym tygodniu prawo do co najmniej 35 godzin nieprzerwanego odpoczynku, obejmującego co najmniej 11 godzin nieprzerwanego odpoczynku dobowego.
4. Ochrona przed rozwiązaniem stosunku pracy.
Pracownikowi przysługuje ochrona przed zwolnieniem w kilku przypadkach.
- Ochrona pracownika w trakcie choroby.
Nie można rozwiązać za wypowiedzeniem umowy o pracę pracownika w czasie, gdy przebywa on na zwolnieniu lekarskim.
Gdy nieobecność dotyczy pracownika, który zatrudniony jest krócej niż 6 miesięcy umowę bez wypowiedzenia można rozwiązać po 3 miesiącach choroby.
Można zwolnić pracownika dyscyplinarnie w czasie, kiedy jest objęty ochroną przed zwolnieniem za wypowiedzeniem, jeśli pracownik w niewłaściwy sposób wykorzystuje zwolnienie lekarskie tj. wykonuje w tym czasie pracę na rzecz innego pracodawcy lub jeździ na urlop. - Ochrona pracownika w trakcie urlopu lub innej usprawiedliwionej nieobecności.
Umowa o pracę nie może zostać rozwiązana za wypowiedzeniem, jeśli pracownik:
– przebywa na urlopie,
– jest nieobecny z powodu innej usprawiedliwionej przyczyny, na przykład sprawowania opieki nad dzieckiem. - Ochrona pracownika w wieku przedemerytalnym.
Pracownicy bliscy przejścia na emeryturę podlegają ochronie przed rozwiązaniem umowy o pracę za wypowiedzeniem.
Pracodawca jest jednak uprawniony do rozwiązania umowy o pracę takiego pracownika bez wypowiedzenia, czyli z winy pracownika. - Ochrona działacza związkowego.
W związku z zaangażowaniem pracownika w działalność związkową i jego potencjalnym narażaniem się pracodawcy przepisy przewidują – dla niektórych członków związków zawodowych – ochronę przed rozwiązaniem ich umów o pracę. - Ochrona pracownicy w ciąży.
Pracownicy, która jest w ciąży, przysługuje ochrona przed:
– wypowiedzeniem umowy o pracę,
– wypowiedzeniem warunków pracy i płacy,
– rozwiązaniem umowy o pracę.
Można jednak z taką pracownicą rozwiązać umowę o pracę bez wypowiedzenia z winy pracownicy.
Jeśli pracownica podpisała z pracodawcą umowę o pracę zawartą na okres próbny przekraczający miesiąc, która rozwiązałaby się po trzecim miesiącu ciąży, taka umowa zostanie automatycznie przedłużona do dnia porodu. - Ochrona pracownika w czasie urlopów związanych z rodzicielstwem.
Do urlopów, w czasie korzystania z których pracownik jest objęty ochroną, należą:
– urlop macierzyński,
– urlop na warunkach urlopu macierzyńskiego,
– urlop rodzicielski,
– urlop ojcowski. - Ochrona pracowników w czasie likwidacji lub w związku z upadłością pracodawcy.
Ochrona pracowników przed wypowiedzeniem lub rozwiązaniem umowy o pracę pracownika może ulec zmianie lub zostać całkowicie zniesiona, jeśli twoja firma ogłosi:
– upadłość,
– likwidację zakładu pracy.
5. Odprowadzanie składek przez pracodawcę.
- składka emerytalna 9,76%
- składka rentowa 6,50%
- składka na ubezpieczenie wypadkowe 1,67%
- składka na Fundusz Pracy 2,45%
- składka na Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych 0,10%
Jakie koszty ponosi pracownik w związku z umową o pracę?
Od wynagrodzenia pracownika odejmowane są składki obciążające pracownika (część składki emerytalnej i rentowej oraz cała składka chorobowa i zdrowotna), a także w całości zaliczka na podatek dochodowy.
- Składka emerytalna 9,76%
- Składka rentowa 1,50%
- Składka na ubezpieczenie chorobowe 2,45%
Zaliczka na podatek dochodowy.
Wyróżniamy dwa progi podatkowe, według których naliczany jest podatek.
- Pierwszy próg podatkowy do dochodów nie przekraczających w roku podatkowym 120 tys. zł. wynosi 12%
- Drugi próg podatkowy do dochodów powyżej 120 tys. zł. wynosi 32% i stosowany jest tylko do nadwyżki.
Oznacza to, że jeśli nasz dochód wynosi 140 tys. złotych to od 120 tys. zostanie naliczony podatek a od nadwyżki czyli 20 tysięcy naliczony zostanie wyższy podatek w wysokości 32%.
Teraz na podstawie opisanych kosztów ponoszonych przez pracownika obliczymy podstawowe wynagrodzenie netto, które w 2024 roku wynosić będzie 4242 zł brutto.
Wynagrodzenie brutto | 4242 zł |
---|---|
Podstawa wymiaru składek na ubezpieczenie społeczne finansowane przez pracownika. | 4242 zł |
Składka emerytalna 9.76% | 414.02 zł |
Składka rentowa 1.5% | 63.63 zł |
Składka chorobowa 2.45% | 103.93 zł |
Składki na ubezpieczenie społeczne razem. | 581.58 zł |
Podstawa wymiaru składki na ubezpieczenie zdrowotne | 4242- 581.58= 3660.42 zł |
Składka zdrowotna 9% | 3660.42x 9%= 329.44 zł |
Podstawa opodatkowania | 3660- 250= 3410 zł |
Zaliczka na podatek dochodowy | 3410- 12%-300= 109 zł |
Wynagrodzenie netto | 4242- 581.58- 329.44- 109= 3221.98 zł |
Chcesz wiedzieć więcej? Sprawdź