Wszystko co musisz wiedzieć o umowie zlecenie
Spis treści
- Umowa zlecenie – czym jest dokładnie
- W jakiej formie zawiera się umowę zlecenia?
- Co powinna zawierać umowa zlecenia?
- Określenie stron umowy
- Opis zlecenia i określenie zakresu współpracy
- Termin i wynagrodzenie
- Określenie pozostałych warunków umowy
- Wypowiedzenie umowy
- Umowa zlecenia a ZUS
Przed podjęciem pracy, musisz podpisać umowę, w której zawarte będą najważniejsze, uzgodnione wcześniej kwestie takie jak: prawa i obowiązki stron.
Część praw oraz obowiązków jest określona prawnie i zależą one od tego, jaki rodzaj umowy wybierzemy.
Największy zakres praw daje umowa o pracę, ponieważ jest objęta kodeksem pracy.
Dziś jednak skupimy się na innej formie umowy, coraz częściej wybieranej, zwłaszcza w przypadku młodych pracowników.
Umowa zlecenia- czym jest dokładnie?
Jest umową cywilnoprawną, uregulowaną w kodeksie cywilnym.
Przedmiotem umowy jest zobowiązanie się jednej osoby do wykonania określonej czynności dla innej osoby.
Stronami tej umowy są zleceniodawca i zleceniobiorca.
Zleceniodawcą jest osoba, zlecająca wykonanie danej czynności, np. usługi, natomiast zleceniobiorca to osoba, która podejmuje się wykonania tej czynności.
W jakiej formie zawiera się umowę zlecenia?
W przeciwieństwie do umowy o pracę nie musi być ona zawarta na piśmie,
strony mogą zawrzeć umowę również ustnie.
Jednak przepisy szczególne mogą wprowadzić wymóg zawarcia umowy w określonej formie np. w formie pisemnej pod rygorem nieważności tej umowy.
Takiej formy wymaga np. świadczenie opieki zdrowotnej udzielanej na rzecz osób trzecich.
Poza tym strony mogą same zastrzec w jakiej formie ma być zawarta umowa pod określonym rygorem.
Co powinna zawierać umowa zlecenia?
Określenie stron umowy
To tutaj zawarte muszą być wszystkie dane osób, pomiędzy którymi zawierana jest umowa między innymi:
- określenie która ze stron jest zleceniodawcą a która zleceniobiorcą,
- imię, nazwisko,
- pesel,
- adres,
- numer dokumentu.
Powinno się także znaleźć miejsce i data zawarcia umowy oraz podpisy obu stron.
Opis zlecenia i określenie zakresu współpracy
Tutaj znajdować się muszą wszystkie szczegóły dotyczące zlecenia, takie jak jego opis, czynności, które zleceniobiorca ma wykonać w ramach zlecenia, oraz obowiązki zleceniodawcy wobec zleceniobiorcy.
Po prostu określamy tu co mamy na rzecz danej osoby wykonac, sposób wykonania tej czynności.
Termin i wynagrodzenie
W tej części należy zapisać termin rozpoczęcia oraz zakończenia wykonywania zlecenia.
Znaleźć się tu musi także wysokość wynagrodzenia oraz termin i sposób jego wypłacania.
Jeśli w umowie nie zostanie zawarty termin wypłaty wynagrodzenia, to należy się ono po wykonaniu zlecenia.
Na podstawie przepisów kodeksu cywilnego zlecenie może być świadczone nieodpłatnie, jeśli jednak nie zostanie to zaznaczone w umowie to wtedy zleceniobiorcy należy się wynagrodzenie.
Jeżeli nie ma obowiązującej taryfy, a nie umówiono się na wysokość wynagrodzenia, należy się wynagrodzenie odpowiadające wykonanej pracy.
Taryfa to stawka, którą zleceniobiorca bierze przy realizacji podobnych zleceń, polegających na wykonaniu tej samej czynności.
Wynagrodzenie odpowiadające wykonanej pracy to po prostu czas, który poświęciliśmy na wykonanie danej czynności, zakres wiedzy włożonej w wykonanie danej czynności czy stopień jej skomplikowania.
Wysokość wynagrodzenia
Umowa zlecenia jest objęta minimalną stawką godzinową, która wynika z rozporządzenia w sprawie wysokości minimalnego wynagrodzenia za pracę oraz wysokości minimalnej stawki godzinowej.
W 2023 roku minimalna stawka godzinowa wynosi:
- 22,80 zł – od 1 stycznia do 30 czerwca 2023 roku
- 23,50 zł – od 1 lipca 2023 roku.
Natomiast w roku 2024 roku stawka godzinowa wzrośnie i wynosić będzie:
- 27,70 zł brutto – od 1 stycznia 2024 roku.
- 28,10 zł brutto – od 1 lipca 2024 roku.
Określenie pozostałych warunków umowy
W umowie zlecenia znajdować się mogą dowolne zapisy, muszą one jednak być zgodne z przepisami kodeksu cywilnego.
Ważne! Trzeba uważać, żeby umowa zlecenia nie posiadała cech charakterystycznych dla umowy o pracę.
Cechy te to:
- określenie miejsca oraz czasu wykonywania zlecenia,
- nadzór przełożonego nad wykonywaniem czynności.
Jeśli w umowie znajdą się te cechy charakterystyczne dla umowy o pracę, to bez względu na to jaką umowę początkowo chcieliśmy zawrzeć, zawarta zostanie umowa o pracę.
Umowa zlecenia nie obejmuje cech, które są charakterystyczne dla umowy o pracę, więc jeśli zawrzemy w naszej umowie takie zapisy to przestanie ona być umową zlecenia.
Co istotne, zastępowanie umowy o pracę umową cywilnoprawną jest zagrożone karą grzywny od 1000 zł do 30.000 zł.
Wypowiedzenie umowy
Według przepisów umowa może zostać wypowiedziana przez każdą ze stron w każdym czasie. Warto w treści umowy zapisać okres wypowiedzenia, który będzie obowiązywał obie strony. Jeśli nie dokonamy takiego zapisu to w przypadku wypowiedzenia umowa zostanie rozwiązana natychmiast.
Przykład: Załóżmy, że właśnie podpisaliśmy umowę zlecenia ze zleceniodawcą (osobą dla której będziemy wykonywać określone czynności), w umowie nie został zawarty okres wypowiedzenia a zleceniodawca nagle zdecydował się nam wypowiedzieć umowę. W takim przypadku nastąpi to natychmiast, a my natychmiast zostaniemy bez wynagrodzenia, które moglibyśmy uzyskać na okresie wypowiedzenia.
Jednak jeśli ty jako zleceniobiorca będziesz chciał zrezygnować ze zlecenia również możesz to zrobić natychmiast.
Teraz załóżmy, że w podpisanej umowie został zawarty okres wypowiedzenia i wynosi on dwa tygodnie.
W tym przypadku, gdy zleceniodawca zrezygnuje ze zlecenia i wypowie umowę, będziemy kontynuować jego wykonywanie (wykonywanie czynności za które mamy płacone) przez kolejne dwa tygodnie. Zatem daje nam to źródło dochodu. W tej sytuacji, jeśli to ty jako zleceniobiorca będziesz chciał zrezygnować ze zlecenia i wypowiedzieć umowę, również obowiązuje cię dwutygodniowy okres wypowiedzenia, przez który będziesz zobowiązany dokonywać określonych czynności na rzecz zleceniodawcy.
Powierzenie wykonywania zlecenia innej osobie
Niedopuszczalne w umowie o pracę jest powierzenie jej wykonywania innej osobie, praca musi być wykonywana osobiście przez pracownika. Natomiast w przypadku umowy zlecenia za zgodą zleceniodawcy dozwolone jest powierzenie jej wykonania innej osobie.
Warto w umowie zawrzeć zakaz lub możliwość wykonywania pracy przez inną osobę.
Umowa zlecenia a ZUS
Na umowie zlecenia odprowadzane są składki na ubezpieczenie społeczne ZUS czyli:
- rentowa,
- emerytalna,
- wypadkowa,
- chorobowa, która w przypadku umowy zlecenia jest dobrowolna.
Dla podlegających temu ubezpieczeniu dobrowolnie, zasiłek przysługuje po trzymiesięcznym okresie wyczekiwania. Z kolei nie przystąpienie do ubezpieczenia chorobowego pozbawia prawa do zasiłku.
Osoby, które mają prawo do ubezpieczenia tylko na podstawie umowy zlecenia, obowiązkowo podlegają temu ubezpieczeniu. W takiej sytuacji zleceniobiorcę zgłasza się do ZUS w deklaracji ZUS ZUA.
Może jednak istnieć więcej niż jeden tytuł uprawniający do ubezpieczenia.
Umowa zlecenie zawarta z własnym pracownikiem
Zawarcie takiej umowy z własnym pracownikiem powoduje obowiązek odprowadzenia od niej wszystkich składek ZUS, na zasadach analogicznych jak od stosunku pracy.
Przychody, jak również składki z obu umów podlegają sumowaniu i wykazuje się do ZUS zbiorczo.
Istnieją jednak wyjątki od tej zasady – dotyczą one przypadków zatrudnienia osób przebywających na urlopach macierzyńskich, wychowawczych i bezpłatnych.
Przykład: Ania przebywając na urlopie macierzyńskim zawarła umowę zlecenia z własnym pracodawcą. Wynagrodzenie z tytułu wykonywania zlecenia ustalono na 1200 zł miesięcznie.
Przez cały czas obowiązywania umowy nie będzie ona podlegała ubezpieczeniom z racji korzystania z urlopu wychowawczego.
Zleceniodawca jest zobowiązany odprowadzać składki na ubezpieczenia społeczne i składkę zdrowotną od umowy zlecenia.
Kilka umów zlecenia a ZUS
Jeśli wykonujemy więcej niż jedno zlecenie to ważna jest kwota, uzyskana z tych zleceń.
Obowiązkowe jest podleganie ubezpieczeniom społecznym od każdej umowy zlecenia, z której przychód będzie niższy od minimalnej płacy.
Od chwili gdy łączna podstawa wymiaru składek od umów zleceń osiągnie poziom co najmniej minimalnego wynagrodzenia, podleganie tym ubezpieczeniom staje się dobrowolne, a więc możemy odprowadzać składki tylko od jednej umowy zlecenia.
Przykład pierwszy: Pan Marek wykonuje zlecenia dla trzech różnych zleceniodawców. W sumie z tytułu tych umów otrzymuje pensję równą minimalnej pensji krajowej, także podlega obowiązkowemu ubezpieczeniu zdrowotnemu z tytułu każdej z nich. Gdyby chciał zatrudnić się u czwartego zleceniodawcy, ubezpieczenie zdrowotne byłoby dobrowolne.
Przykład drugi: Pani Barbara wykonuje zlecenie u jednego zleceniodawcy za kwotę równą minimalnej pensji krajowej. Zatrudniła się u drugiego zleceniodawcy, od którego z tego tytułu będzie pobierać 800 złotych. W tym przypadku ubezpieczenie zdrowotne od drugiego zlecenia będzie dobrowolne.
Umowa zlecenie a umowa o pracę
W przypadku gdy zleceniobiorca jest jednocześnie zatrudniony na umowę o pracę u innego pracodawcy, a jego wynagrodzenie nie jest niższe niż płaca minimalna obowiązująca w danym roku, podlega ubezpieczeniu na podstawie umowy o pracę. Wynagrodzenie za pracę wykonywaną na umowę o pracę musi być równe minimalnej pensji krajowej, gdyż w przeciwnym wypadku ubezpieczeniu zdrowotnemu podlegamy także z tytułu umowy zlecenia.
Przykład: Jan jest zatrudniony na umowę o pracę, w firmie X, jego wynagrodzenie wynosi 6000 zł. Jednocześnie Jan wykonuje zlecenie dla innego pracodawcy, i z umowy zlecenia otrzymuje wynagrodzenie w wysokości 1000 zł.
Zatem Jan, podlega obowiązkowemu ubezpieczeniu tylko na podstawie umowy o pracę.
Jeśli jednak pracujemy na umowę o pracę, na, np. pół etatu i w związku z tym nasze wynagrodzenie jest niższe niż płaca minimalna, a jednocześnie wykonujemy zlecenie, to podlegamy obowiązkowemu ubezpieczeniu z tytułu obu omów.
Przykład: Ania podpisała umowę zlecenia, jednak jest już zatrudniona na umowę o pracę na pół etatu u innego pracodawcy. Wynagrodzenie Ani za pracę wynosi
1800 zł co jest kwotą mniejszą niż minimalna płaca. W takiej sytuacji Ania będzie podlegała obowiązkowemu ubezpieczeniu zdrowotnemu z tytułu obu umów, zarówno zlecenia jak i umowy o pracę.
Umowa zlecenie z rencistą lub emerytem
W przypadku umów zleceń, które zostały zawarte z emerytem lub rencistą, zleceniodawca jest zobowiązany do opłacania składek ZUS do chwili, w której uzyskany przychód, który stanowi podstawę do wyliczenia wysokości składek za miesiąc, wyniesie tyle co minimalne wynagrodzenie za pracę. Podczas obliczania wysokości przychodu pod uwagę należy wziąć wynagrodzenie z umów zleceń oraz wynagrodzenie z tytułu o pracę z obcym podmiotem. Gdy wystąpi sytuacja zbiegu tytułów do ubezpieczeń osoby, która posiada status rencisty lub emeryta, obowiązują te same zasady, które dotyczą pozostałych ubezpieczonych.
Przykład: Pan Stefan jest emerytem zatrudnionym u dwóch zleceniodawców, u których pobiera wypłaty wynoszące w sumie minimalne wynagrodzenie o pracę, dlatego jest zobowiązany do odprowadzania składek ZUS. Gdyby zatrudnił się
u trzeciego zleceniodawcy, nie musiałby z tytułu tego wynagrodzenia odprowadzać składek ZUS.
Umowa zlecenie z uczniem lub studentem
Student lub uczeń przed ukończeniem 26 roku życia nie jest zobowiązany odprowadzać składek ZUS na ubezpieczenia zdrowotne, a także społeczne. Zleceniobiorca ze statusem studenta nie jest nawet zgłaszany do ZUS. Jako ucznia uważa się do dnia 31 sierpnia osobę, która kontynuuje naukę w tej samej szkole lub skończyła szkołę i od dnia 1 września rozpoczyna naukę w nowej szkole lub skończyła szkołę i nie kontynuuje nauki. Osobna sytuacja ma miejsce w przypadku osoby, która po ukończeniu szkoły podjęła studia wyższe. Taka osoba ma status ucznia do dnia 30 września. Równie istotny jak status ucznia lub studenta jest jego wiek, nieprzekraczający 26 roku życia.
Pamiętać należy, że studenci zwolnieni są ze składek wyłącznie z tytułu umowy zlecenia, zawarcie z nimi umowy o pracę rodzi konieczność odprowadzania składek ZUS.
Z kolei studenci do ukończenia 26 roku życia prowadzący działalność gospodarczą podlegają obowiązkowo ubezpieczeniom społecznym i ubezpieczeniu zdrowotnemu z tytułu prowadzonej działalności.
Przykład: Andrzej ukończył liceum ogólnokształcące i nie kontynuuje nauki. W takim wypadku status ucznia przysługuje mu do 31 sierpnia i do tego dnia nie jest zobowiązany do odprowadzania składek ZUS.
Jeśli chcesz dowiedzieć się więcej o przywilejach dla studentów i młodych pracowników sprawdź nasz tekst dotyczący Ulgi dla Młodych
Umowa zlecenie a działalność gospodarcza
W przypadku połączenia umowy zlecenia z działalnością gospodarczą, niesie to za sobą pewne skutki w zakresie ubezpieczeń społecznych.
Gdy w ramach umowy zlecenie prowadzona jest ta sama działalność jak w przypadku działalności gospodarczej, ZUS powinien zostać odprowadzony tylko z tytułu działalności gospodarczej. Możliwość dokonania wyboru wystąpi wtedy gdy zlecenie oraz działalność gospodarcza obejmują różne działalności. Umowę zlecenie jako tytuł do odprowadzania składek można wybrać gdy:
- Podstawa wymiaru składek z umowy zlecenie będzie co najmniej równa minimalnej podstawie, jaką odprowadzają osoby prowadzące pozarolniczą działalność gospodarczą,
- Podstawa wymiaru składek z umowy zlecenie będzie co najmniej równa minimalnemu wynagrodzeniu.
Studenci- wyjątek
Studenci do ukończenia 26 roku życia prowadzący działalność gospodarczą podlegają obowiązkowo ubezpieczeniom społecznym i ubezpieczeniu zdrowotnemu z tytułu prowadzonej działalności. Jednak od przychodu uzyskanego przez studenta – przedsiębiorcę z racji wykonywania umowy zlecenia nie odprowadza się żadnych składek ZUS, tak więc zleceniodawca nie nalicza również składki na ubezpieczenie zdrowotne.
Przykład: Kasia posiada własne przedsiębiorstwo, świadczy usługi makijażu i z tego tytułu podlega obowiązkowym ubezpieczeniom społecznym, jednak hobbystycznie piecze torty oraz ciasta.
Kasia zawarła umowę zlecenia, w ramach której miała przygotować tort oraz słodki stół na wesele.
Płatność za wykonanie zlecenia ustalono na kwotę nie niższą od minimalnej podstawy obowiązującej przedsiębiorców. W konsekwencji może ona wybrać czy będzie opłacała składki społeczne od zlecenia czy od działalności gospodarczej, natomiast z obu tytułów podlega ubezpieczeniu zdrowotnemu. Gdyby przedmiotem działalności były usługi cukiernicze, zlecenie należałoby traktować jako przedmiot wykonywanej działalności ( wtedy składki ZUS należy opłacać wyłącznie z tytułu tej działalności)
Umowy zlecenia do 200 zł
W przypadku umowy zlecenie do kwoty 200 zł brutto nie są odliczane koszty uzyskania przychodu. Oznacza to, że kwota brutto ze zlecenia do 200 zł jest traktowana jako dochód do opodatkowania. Trzeba odliczyć zryczałtowany podatek dochodowy w wysokości 12%. Jeżeli zleceniobiorca umowy zlecenie do 200 zł brutto nie posiada innego tytułu do ubezpieczenia, odprowadza się wtedy składki społeczne.
Koszty uzyskania przychodu od umowy zlecenia.
Do umowy zlecenia przypisane są na ogół 20% koszty uzyskania przychodu.
Można jednak rozliczyć ją według kosztów rzeczywistych, pod warunkiem że zleceniobiorca dysponuje rachunkami potwierdzającymi ich poniesienie.
Przykład: Zleceniodawca zlecił rozprowadzenie folderów reklamowych w kilku dzielnicach miasta. Wykonawca zlecenia posiada rachunki za paliwo przewyższające koszty uzyskania przychodu w wymiarze 20%.
W związku z tym, przychód z umowy może rozliczyć z uwzględnieniem rzeczywistych kosztów jego uzyskania w zeznaniu składanym za rok podatkowy, w którym koszty te zostały poniesione.
